ΣΑΛΑ ΧΑΤΖΗΑΓΑΠΗΤΟΥ

                                                                     Κείμενο_αφήγηση: Ελένη Παπαβασιλείου 

                           Όποιος επισκεφθεί το Αρχαιολογικό Μουσείο της Σύμης, θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην περιηγηθεί στους πολύπλοκους χώρους ενός άλλου αρχοντικού που είναι γνωστό ως «Σάλα Χατζηαγαπητού» και συνδέεται με το Μουσείο με πετρόκτιστη σκάλα. Πρόκειται για τριώροφο κτίσμα από τη βόρεια πλευρά και ισόγειο από τη νότια, περιτριγυρισμένο με ψηλό μαντρότοιχο. Παρέμεινε ερειπωμένο από τους βομβαρδισμούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και το 1971 αναστηλώθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Η εξώθυρα είναι χαμηλή, τοξωτή και οδηγεί σε βοτσαλωτή αυλή με κιονοστοιχία στις δύο πλευρές, ενώ μια μικρή σκάλα καθόδου καταλήγει στο περιβόλι.

     Το κύριο κτίσμα φέρει προστώο ή πρόπυλο στη ΒΑ όψη, απ’ όπου ο επισκέπτης  εισέρχεται κατευθείαν στην αίθουσα υποδοχής, τη «Σάλα», διαστάσεων 12Χ14 μ., από την οποία πήρε και την ονομασία. Αυτή η μακρόστενη αίθουσα είναι διαμορφωμένη με πολλά παράθυρα και φεγγίτες, έχει ξύλινο ταβάνι και δάπεδο στρωμένο με  πλάκες και ενδιάμεσα βότσαλα που δημιουργούν γεωμετρικά και φυτικά κοσμήματα. Μπροστά από την είσοδο σε ξεχωριστό πλαίσιο αναγράφονται τα αρχικά του ιδιοκτήτη ΧΑ(τζηαγαπητού). Στους πλάγιους τοίχους υπάρχει από μια βρύση-νιπτήρας με τοξωτό, ζωγραφιστό πλαίσιο, για την καθαριότητα των ενοίκων ή των επισκεπτών. Στο βόρειο τμήμα διαμορφώνεται καθιστικό με ξύλινους πάγκους  σε σχήμα Γ (σοφάς) που διακόπτεται από την πόρτα που οδηγεί στο μπαλκόνι με την υπέροχη θέα. Πάνω από την κύρια είσοδο δημιουργείται ένα ξύλινος εξώστης για την ορχήστρα που έπαιζε σε επίσημες στιγμές της οικογένειας.

       Αξιοσημείωτο είναι ότι οι πλαϊνοί τοίχοι καλύπτονταν από τοιχογραφικό διάκοσμο, με παραστάσεις νεαρών ερωτευμένων ζευγαριών και με τα σύμβολα των τεσσάρων Ευαγγελιστών, από τον οποίο διάκοσμο διασώζονται μερικά αποσπάσματα. Οι λοιποί χώροι του σπιτιού περιλαμβάνουν: το γραφείο, την τραπεζαρία, τα υπνοδωμάτια, το γεροντομοίρι, το κρυφτούρι, όπου έκρυβαν πολύτιμα αντικείμενα, την κουζίνα με την τσιμνιά και το πατάρι, το δωμάτιο για τις παρακόρες, τον ξενώνα, το αναγκαίο με το λουτρό, το κελάρι και το πλυσταριό. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι σε μια κρυψώνα του σπιτιού βρέθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών κτιριακής αποκατάστασης πολύτιμος «θησαυρός» από περίπου πενήντα αργυρά νομίσματα του 19^ου αιώνα που κυκλοφορούσαν στις αγορές της Ευρώπης.

       Σύμφωνα με την άποψη των μελετητών, το σπίτι αυτό κτίστηκε την τελευταία εικοσαετία του 18^ου αιώνα  από ντόπιους τεχνίτες και έχοντας ως πρότυπο αρχιτεκτονικό σχέδιο φερμένο από τη Βενετία. Πάντως αξίζει τον κόπο η επίσκεψη στο χώρο της Σάλας Χατζηαγαπητού που είναι μοναδικό για το νησί και αντιπροσωπεύει μια ιστορική περίοδο και οριοθετεί μια χρονική εποχή που χαρακτηρίζεται από οικονομική ευημερία, άνθηση και ακμή. 

ΡΟΔΟΣ: 18/01/2011

Σύντομο βιογραφικό σημείωμα:  Γεννήθηκα στην Καρδίτσα και εργάζομαι ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου. Ασχολούμαι με την  ανασκαφική έρευνα τόσο στο νησί της Ρόδου όσο και σε άλλα νησιά του νομού. Επίσης, έχω αναλάβει κατά καιρούς τον οικοδομικό έλεγχο σε παραδοσιακούς οικισμούς της περιοχής, όπως π.χ. Σύμη, Πάτμο, Μεσαιωνική πόλη, Αστυπάλαια. Επιπλέον ασχολούμαι με καταγραφές γλυπτών καθώς και με οργανώσεις ή επανεκθέσεις αρχαιολογικών μουσείων όπως στη Ρόδο, την Κάρπαθο, το Καστελλόριζο, τη Σύμη.

Η ΣΑΛΑ ΤΟΥ ΧΑΤΗΑΓΑΠΗΤΟΥ

                                                                   Κείμενο: Δημήτρη Β. Βασιλειάδη.

                             Το κείμενο και τα σχεδιαγράμματα, έδωσε ο κ. Κωνσταντίνος Αλεξ. Φαρμακίδης.

                                                                                     Πατήστε για την αφήγηση - Μπορείτε και να το αποθηκεύσετε.

Το αρχοντικό του Χατζηαγαπητού

Η φήμη του αρχίζει από τη θάλασσα, από τα Μουράγια.

Στο λένε μεγάλο, στο δείχνουνε εκεί ψηλά γαντζωμένο, κι ας μη φαίνεται στον απάνθρωπο βράχο του. Μικρό παλάτι.

Ο νοικοκύρης του δημογέροντας, πρόξενος που αντιπροσώπευε τόσα ξένα κράτη στο νησί. Το κατώφλι του ευκολοπάτητο, το δρασκελούσε ο καθένας. Και το Αρχοντικό του κρύπτη για το θησαυρό του νησιού, για τους κυνηγημένους απ΄ τον Τούρκο. Κι ένας κρυμμένος θησαυρός από κολωνάτα ήρθε στο φώς. Αγαθή ψυχή και η φαμίλια του μια στάνη. Πολλά στόματα. Και η παράδοση θέλει πως όλα τραγουδούσαν

………………………………………………………

Σταυροκοπήσου πριν να μπεις. Στο βοριά στρώνεται μονώροφο, ισόγειο. Στα νότια σηκώνεται πολυώροφο, τρίπατο τετράπατο. Και από παντού πλούσιο κι αρχοντικό καθώς κατρακυλάει τους τοίχους απ΄ το ύψος στο βάθος του βράχου.

……………………………………………………….

Η υποδοχή του αρχοντικού, η Σάλα του, χώρος επιβλητικός και χαρμόσυνος, μπορεί να είναι και η μεγαλύτερη στο νησί.

1 Τα Συμιακά τόμος Β΄ Αθήναι 1974.    

Παράθυρα από μέσα, με καφασωτά, ρίχνουν αθέατες ματιές στον οντά που αναμετριούνται οι άντρες: σε φαί, σε πιοτί, σε τσιμπούκι, σε κάθε λόγους και αντίλογους.

Παράθυρα από μέσα με καφασωτά – όσο και νάναι η λέξη μισητή – κρύβανε το γυναικωνίτη από τα μάτια του ξένου και του Τούρκου. Και πάλι ξανακατεβαίνουμε στη Σάλα, στο μεγάλο οντά, στο << νοντά >>.

Απλά σε ξεμουδιάζει, τοιχογραφίες σβησμένες σε αίνιγμα σε περισπούν και δυό νιπτήρες μαρμάρινοι χωμένοι στους τοίχους, σου θυμίζουν ότι η συνέχεια σε τούτο το ευλογημένο αρχοντικό είναι μία και μόνη: φαγοπότι μετά το νίψιμο. Θα  πλύνεις τα χέρια σου για να φας.   ………………………….