ΤΟ  ΑΓΧΟΣ  ΤΗΣ  ΣΥΜΗΣ

 

Κείμενο-Αφήγηση : Νίκος Χατζηνικήτας

 

 

 Πατήστε εδώ για την αφήγηση - Μπορείτε και να το αποθηκεύσετε.

    (εφ. ΠΡΟΟΔΟΣ, 26-4-1997)

                             Η οικονομική ζωή της Σύμης, πριν από το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν οργανωμένη σε άλλη βάση πολύ διαφορετική από τη σημερινή. Εκινείτο σε άλλες κατευθύνσεις και υπηρετούσε επιθυμητούς στόχους της εποχής. Οι ασχολίες των κατοίκων της ήσαν τα θαλασσινά επαγγέλματα (σπογγαλιεία, ναυτιλία, ιχθυαλιεία-κυρίαρχη θέση κατείχε η σπογγαλιεία), η ναυπηγική τέχνη, η κτηνοτροφία και η γεωργία. Οι τολμηροί σπογγαλιείς της αλώνιζαν τη Μεσόγειο Θάλασσα, σ΄όλο το μήκος και το πλάτος της και, ψαρεύοντας σφουγγάρια, εξασφάλιζαν την επιβίωση τους. Τοποθεσίες όπως η κοιλάδα του Πεδιού, οι εκτάσεις του Ξίσους, της Δρακούντας και του Νημποριού τροφοδοτούσαν τους Συμιακούς με εξαιρετικής ποιότητας φρούτα (σταφύλια, σύκα. φραγκόσυκα, απίδια κ.ά.)

     Με τη λήξη του 2ου Παγκόσμιου Πόλεμου ακολούθησε χαλάρωση στη διοικητική λειτουργία της τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οι σχέσεις δημοτικής αρχής και λαού θεμελιώθηκαν σε άλλα δεδομένα. Ο άνεμος της ελευθερίας σάρωσε τα ερείσματα του ιταλογερμανικού φασισμού και τη θέση τους πήραν η ελεύθερη βούληση και δράση του λαού.

    Τα φαινόμενα απαισιοδοξίας, τα οικονομικά αδιέξοδα, η μετανάστευση, η εγκατάλειψη ιδιοκτησιών, ο σφετερισμός ξένων περιουσιών, ο ετσιθελισμός κάποιων κατοίκων, που έθεσε σε κοινή χρήση ιδιωτικές κτηματικές περιουσίες, η ανοχή της τοπικής εξουσίας και η ατιμωρησία των βιαστών του νόμου και της παράδοσης, κατέστρεψαν την παραγωγική βλάστηση και προκάλεσαν εξαφάνιση του παραγωγικού ιστού των καλλιεργειών του νησιού. Η Σύμη σταδιακά στερήθηκε από τα συνετά και ικανά ηγετικά της στοιχεία. Όσα βρέθηκαν να μένουν μόνιμα στο νησί αδυνατούσαν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα και να δημιουργήσουν μέσα από την απελπισία τους μια γόνιμη ελπίδα. Περίπου στη δεκαετία του 1970, άρχισε να εμφανίζεται μια κάποια κίνηση τουριστών η οποία προοδευτικά σημείωνε άλματα, ιδιαίτερα μετά τις κατακτητικές επιχειρήσεις του Αττίλα στην Κύπρο. Τα τουριστικά πλοία της Ρόδου διέκοψαν τα δρομολόγια τους προς την Τουρκία (Μαρμαρίς) και τα πολλαπλασίασαν προς την Σύμη.

    Από την περίοδο αυτή και μετά, τουριστικά πρακτορεία του εσωτερικού και του εξωτερικού μαζί με μεμονωμένους τουρίστες ανακάλυψαν τη Σύμη, ένα νησί παρθένο για τον επισκέπτη, ανέγγιχτο από κάποια πολύ διαδεδομένα σύγχρονα υλικά και μέσα του τεχνικού πολιτισμού, με πεντακάθαρες θάλασσες, με απαράμιλλες φυσικές και αρχιτεκτονικές ομορφιές (διατηρητέος οικισμός).

    Η οικονομία του νησιού σιγά σιγά άρχισε να ανασυγκροτείται και η ελπίδα για μια οικονομική και τουριστική ανάπτυξη έκαμε την εμφάνιση της αμυδρά στο βάθος του τούνελ. Για πρώτη φορά μετά την απελευθέρωση  σταμάτησε η διαρροή των κατοίκων της σε προορισμούς έξω από τη Σύμη και τη θέση της πήρε η στασιμότητα του πληθυσμού (10ετία του 1970). Η ελπίδα για επιβίωση αυτών που απέμειναν στο νησί βρέθηκε στο στάδιο της δικαίωσης. Επιτέλους κι αυτού που έμειναν χωρίς να το θέλουν - είτε γιατί τους τρόμαζε η ξενιτιά είτε γιατί δεν είχαν τα έξοδα φυγής και συγγενική στήριξη στο εξωτερικό- θα μπορούν να νιώθουν ικανοποιημένοι, γιατί θα ζουν από τη δουλειά τους.

    Σήμερα η Σύμη ζει αποκλειστικά από τον τουρισμό. Το τουριστικό προϊόν που παράγει και πουλά έχει μια ιδιομορφία κι αυτό πρέπει να το προσέξει. Τα παθήματα άλλων νησιών, η συνολική εμπειρία τους σε θέματα τουρισμού, είναι ανάγκη να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, να φωτίζουν τις αποφάσεις τους και να καθοδηγούν τις κινήσεις όλων αυτών που αποτελούν κρίκους της τουριστικής δραστηριότητας του νησιού.

    Όταν δεν υπάρχει σχεδιασμός, ένα πλάνο ανάπτυξης, μια μελέτη από ειδικούς είναι αδύνατο η ανάπτυξη να μη πέσει σε σφάλματα από την κεκτημένη ταχύτητα και τη δουλική μίμηση. Η πορεία προς το μέλλον, τότε, είναι ένας βηματισμός στα τυφλά. Ακουμπά στη φιλοσοφία «ξεκινάμε και βλέπουμε». «Ότι προβλήματα ανακύψουν τα αντιμετωπίζουμε προχωρώντας». Αυτό σημαίνει ότι περπατάμε κι όπου μας βγάλει.

    Όλη αυτή η προσπάθεια ανοίγει την πόρτα της οικονομίας αλλά δεν εισάγει στην πραγματική ανάπτυξη. Το βέβαιο είναι ότι οδηγεί σε παραμόρφωση την οικονομία κα σε τελευταία ανάλυση σε τρομακτικά αδιέξοδα, για τα οποία μετάνοια δε χωρεί, γιατί η κατάσταση δεν θα είναι εύκολο να αναστραφεί. Δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμη, ότι ανήκουμε, ως ισότιμα μέλη, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που πορεύεται προς το μέλλον με μιαν ανάπτυξη προγραμματισμένη και ελεγχόμενη. Ποτέ στις προηγμένες χώρες πολιτεία ή Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν ανοίγει μια καινούργια δραστηριότητα, οικονομική ή άλλη, αν προηγούμενα δεν έχουν προκαθορίσει το βηματισμό της και δεν έχουν πειστεί με τεκμηριωμένα στοιχεία για το θετικό της αποτέλεσμα.

    Τον Έλληνα, όπως και τον Συμιακό, τον απασχολεί το παρόν. Το απομονώνει από το μέλλον, το ωραιοποιεί, σαγηνεύεται από το εφήμερο θετικό του αποτέλεσμα και δίνει συνέχεια στην προσπάθειά του. Ο συρμός της ανάπτυξης τρέχει αρκετά γρήγορα με καινούργια μηχανή. Ο μηχανοδηγός της, χωρίς προβληματισμό, νιώθει ασφαλής και σίγουρος για το τελικό αποτέλεσμα. Όμως οι γραμμές δεν θα τον πάνε και πολύ μακριά.

    Στη Σύμη, είτε το θέλουμε είτε όχι, η ανάπτυξη πρέπει να τιθασευτεί. Να επιβληθεί μια ανάπαυλα. Μια προσωρινή μείωση του ρυθμού ανάπτυξης για να προληφθεί ενδεχόμενη ανακοπή. Αυτό θα ΄ταν το χειρότερο που θα ΄θελε κανείς να πάθει η Σύμη.

Για το νησί υπάρχει ακόμη θέση για όραμα. Η τοπική κοινωνία και οι άρχοντες δεν πρέπει να αδρανούν, όταν η πολιτεία δεν μπορεί. Η ευθύνη είναι και του πολίτη και της πιο κοντινής σ΄ αυτόν εξουσίας. Ο δρόμος για την προσπάθεια είναι υποχρεωτικός.

    Το έδαφος της Σύμης αποτελείται από πολλή πέτρα και ελάχιστο χώμα. Οι πλαγιές των βουνών έχουν μεγάλη κλίση και τα σπίτια δίνουν την εντύπωση, ότι κάθονται σαν τα πιάτα στην πιατοθήκη. Η απορροφητικότητα του εδάφους είναι από ελάχιστη έως μηδενική. Δε χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός γνώστης του αντικειμένου για να αντιληφθεί, ότι ο κορεσμός του εδάφους δεν είναι χρονικά πολύ μακριά, ότι τα λύματα ακολουθούν πορεία προς τις υδατοδεξαμενές (στέρνες) των σπιτιών, ότι οι επάνω απειλούν τους κάτω και όλοι μαζί στοχεύουν τα καθαρά νερά του λιμανιού. Γι αυτό η αποχέτευση των λυμάτων σε πρώτη φάση και η επεξεργασία τους σε δεύτερη πρέπει να μπεί σε άμεση προτεραιότητα. Ένα τυχαίο περιστατικό (ιατρικό) η εμφάνιση μιας λοιμώδους αρρώστιας, μπορεί να τινάξει στον αέρα όλες τις προσπάθειες και τις επενδύσεις των κατοίκων, των επιχειρηματιών και όσα το ίδιο το κράτος έκαμε στο νησί μέχρι σήμερα. Και το πιο σημαντικό, η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο για τον κάτοικο και το νησί θα εξατμιστεί.

    Ένα πρώτο μέτρο της πολιτείας είναι να εγκρίνει το αποχετευτικό έργο της Σύμης και τα συναρμόδια υπουργεία, η Περιφέρεια και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση να το επιδοτούν με κάποια εκατομμύρια το χρόνο μέχρι να ολοκληρωθεί. Ώσπου να χαρούμε τη λειτουργία της βασικής δικτύωσης του αγωγού. Οφείλουν οι αρμόδιοι να σταματήσουν την οικιστική ανάπτυξη και ιδιαίτερα σε ότι αφορά τα ενοικιαζόμενα δωμάτια σε σπίτια και ξενοδοχεία (λειτουργία, αναπαλαίωση, ανέγερση). Να επιτρέπεται μόνο η ανέγερση ή αναπαλαίωση κατοικιών για ιδιόχρηση. Οφείλουμε να προβλέπουμε και όχι να θεραπεύουμε μια κακή εξέλιξη. Όλοι ξέρουμε ότι η όποια θεραπεία όσο αποτελεσματική κι αν είναι αφήνει πάντα ίχνη.

Σύντομο βιογραφικό σημείωμα:  Ο Νίκος Α. Χατζηνικήτας αποφοίτησε από το Ιωαννίδειο Δημοτικό Σχολείο το Πανορμίτειο  6/ξιο Γυαμνάσιο της ιδιαίτερης πατρίδας του Σύμης και από  την Παιδαγωγική Ακαδημία Ρόδου.Μετά το στρατό υπηρέτησε στο σχολείο της Ροδια-κής υπαίθρου και της πόλης. Ανέπτυξε πλούσια εκπαιδευτική, συνδικαλιστική και κοινωνική δράση ως Διευθυντής σχολείων και ως πρόεδρος και μέλος κλαδικών συλλόγων και κοινωνικών λειτουργιών.Το 1982 διορίστηκε προσωρινός Διευθυντής το κέντρου παιδικής Μέριμνας Αρρένων Ρόδου(Ορφανοτροφείου), με παράλληλε διευθυντικά καθήκοντα στην διεύθυνση πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του Νομού Δωδεκανήσου. Το 1984, ύστερα από επιλογή διορίστηκε προϊστάμενος στη ν ίδια διεύθυνση.

         Η κάλπη τον ανέδειξε, για δύο συναπτές τετραετίες, μέλος του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Ροδίων(1986 και 1990).Δραστηριοποίηθηκε στη θέση του Γραμματέα του Δ.Σ. και για πέντε χρόνια στη θέση του αντιδημάρχου. Επί της προεδρίας του στον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου Ροδίων ιδρύθηκε το Δημοτικό Ωδείο, αναβίωσαν οι γιορτές των Ανθεστηρίων κτλ. Υπήρξε πρόεδρος του Δ.Σ. πινακοθήκης, του ΚΑΠΗ και μετείχε ως πρόεδρος ή μέλος σε πολλές επιτροπές, όπως Παιδείας, Αθλητισμού και Ειρήνης, Απονομής Τιμητικών Διακρίσεων κτλ. Διορίστηκε μετακλητός Έπαρχος (1993-95) στην Επαρχία Καρπάθου και μετά τη λήξη της θητεία του ασχολήθηκε με την οργάνωση και λειτουργία του Κέντρου Επαγγελματικής Κατάρτισης του Δήμου Ροδίων «Γ.ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ»

Από τη συνεργασία του με την τοπική εφημερίδα <<ΠΡΟΟΔΟΣ>>  προέκυψαν τα βιβλία οι << ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ >> και οι <<ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΑΛΜΟΙ>> και από τη θητεία του στο Δ.Σ. του Κ.Α.Π.Η. <<Οι Γεροί της Τρίτης Ηλικίας>>.